Historia: Zdecydowanie młodsza
od jazu szczytnickiego jest śluza. Powstała dopiero w 1896 r. z chwilą budowy
Kanału
Miejskiego. Jej wrota wsporne –
dolne zostały tak wykonane
by mogły pełnić równocześnie rolę
wrót przeciwpowodziowych, powstrzymujących falę
powodziową grożącą Wrocławiowi od
strony wody dolnej Kanału Miejskiego. Na
skutek gwałtownego rozwoju transportu wodnego towarów
masowych, głównie węgla, wielkość i zdolność przepustowa śluzy a
także Kanału Wielkiej Żeglugi niemal
natychmiast
po zakończeniu inwestycji okazała się niewystarczająca -
stąd już po dwudziestu ledwie latach zbudowano nowoczesną, o dużej przepustowości nową drogę
wodną, przystosowaną do żeglugi statkami
1000 tonowymi, omijającą Wrocław od północy, wyposażoną
w duże śluzy pociągowe: Zacisze, Różanka i
Rędzin. Po zbudowaniu tzw. Kanału Nawigacyjnego znaczenie
gospodarcze śluzy Szczytniki zmalało i
ograniczyło się głównie do śluzowania
statków turystycznych i jednostek
remontowych. Śluzę Szczytniki wykonano w grodzy z drewnianej
ścianki szczelnej. Jej konstrukcja jak i
charakterystyki
techniczne są standardowe dla
śluz odrzańskich wznoszonych w latach 90.
XIX w. na Odrze, od Koźla po Wroclaw. Całkowita długość konstrukcji wynosi 77, 54 m, długość użyteczna zaś 55,0 m. Szerokość użyteczna, zarówno
w świetle komory jak i głów dolnych
i górnych, sięga 9,6 m. W głowach śluzy zainstalowano
dwuskrzydłowe wrota wsporne: w
głowie górnej o wysokości 8,25
m, w głowie dolnej o wysokości 7,0 m. Wrota wsporne i cylindry w kanale obiegowym
uruchamiane
są za pomocą napędu
elektrycznego, przy czym otwieranie
i zamykanie
urządzeń śluzy w sytuacjach awaryjnych może być
również wykonywane ręcznie. Napełnianie
i opróżnianie komory śluzy odbywa się
kanałem
obiegowym, podłużnym z otworami wpustowymi, prowadzonymi
prawą stroną głowy górnej, przez ścianę komory i głowę dolną oraz
przez otwory we wrotach zamykane zastawkami. W dolnej głowie i w ścianie
komory po lewej stronie wykonana jest sztolnia
którą miała
być doprowadzana woda do zainstalowanej
tam turbiny.
Projekt ten nie został jednak do dzisiaj
zrealizowany.
Głowa górna
wykonana
jest z ciosów granitowych i licówki
z ciosów granitowych, zaś kanały obiegowe
i sztolnia z cegły klinkierowej na zaprawie cementowej. Zamknięcia kanałów obiegowych
do napełniania
komory śluzy wykonano w postaci cylindrów z blachy stalowej
zawieszonych na
łańcuchach
ogniwowych. Prowadnice boczne usytuowane
na cylindrze zapewniają pionowe przemieszczenie zamknięcia. Przeciwwaga kompensuje ciężar
własny zamknięcia. Komora
śluzy wykonana
została
w identycznej konstrukcji jak głowy
śluzy. Ciosy granitowe okładziny komory śluzy układano sukcesywnie w miarę
betonowania
ścian na
wcześniej wykonanej betonowej płycie dennej z wzniesioną konstrukcją kanałów obiegowych i sztolni z cegły. Obie
głowy śluzy wykonano w analogicznej
konstrukcji. W ich prawej części znajdziemy wylot kanału obiegowego
zamykanego
zasuwą płaską
poruszającą się pionowo po szynach na
kółkach tocznych. |