Historia: Holownik parowy
Nadbor
powstał w 1949 r. w Gorinchem. W
holenderskich stoczniach Rotterdamu, Dordrechtu, Kinderdajk
i Gorinchem wraz z nim powstało 12 innych bliźniaczych holowników, zwanych
małymi holendrami
i dziewięć dużych holendrów, z maszynami 2 x 250 KM (POZNAJ HISTORIĘ HOLOWNIKÓW!). Te pierwsze przeznaczone były
dla prowadzenia pociągów holowniczych na
Odrze skanalizowanej, od Gliwic/Koźla
po Wrocław. Te drugie obsługiwały
pociągi holownicze na Odrze od Wrocławia po Szczecin. Nadbor pełnił służbę
do połowy lat 60. XX w., do czasu gdy czas
pary ustąpił miejsca pierwszym zestawom
pchanym. Później był wykorzystywany
do innych zadań
– od 1975 r. jako kotłownia zaopatrująca
w parę plac
budowy stopnia
wodnego w Melniku na czeskiej Łabie.
Wtedy to w jego pomieszczeniach
rufowych, wcześniej mieszczących sypialnie
załogi, zamontowano agregat prądotwórczy i stację
rozdzielczą energii elektrycznej. Po powrocie na
Odrę podjęto próbę wykorzystania
go zimą 1981 r. do łamania
lodów na Wrocławskim
Węźle Wodnym. Bez powodzenia. W 1984
trafił na
postojowisko Osobowice. Szczęśliwie
uniknął złomowana, losu jaki
stał się udziałem
jego braci.
Wyremontowany w 1998-1999 r. pełni
dziś rolę statku - muzeum, statku - laboratorium,
statku - szkoły i siedziby Fundacji
Otwartego Muzeum Techniki. Obok przycumowano
dźwig pływający Wróblin, a w
grudniu 2004 roku barkę Irenę, sprowadzoną
ze Szczecina.
Dźwig pływający Wróblin zbudowano w latach 1938 ‑ 1939 w Fürstenbergu
nad Odrą. Po II wojnie światowej został
podniesiony z dna nieopodal stopnia
wodnego Wróblin k/Opola
(stąd nazwa)
a następnie
znalazł
się we Wrocławiu, gdzie do 2000 r.
pracował
na wielu budowach odrzańskich
i służył w akcjach ratowniczych.
W 2002 r. Fundacja zakupiła dźwig z myślą o jego ekspozycji na Odrze oraz
utrzymaniu w stanie sprawności
technicznej, by mógł służyć w akcjach ratowniczych na
rzece. Jest to dzisiaj jedyna tego typu jednostka
na Odrze. Barka Irena powstała w
1936 r. w stoczni bydgoskiej. Była wykorzystywana do 1989 r. na
Kanale
Bydgoskim i Odrzańskiej Drodze
Wodnej. Od 1990 r., na postoju
w Szczecinie, służyła za magazyn
sprzętu, pochodzącego z innych barek i koszarkę.
Urządzono też na niej stację dyspozytorską i dozoru jednostek żeglugi bydgoskiej. Wyłączoną od 1998 z eksploatacji, w
roku 2003 zakupiła Fundacja. Po remoncie w stoczni Porta
Odra została przyprowadzona do Wrocławia. Stanęła w awanporcie górnym śluzy Szczytniki. Tutaj siłami
studentów Politechniki Wrocławskiej
kontynuowane są prace remontowe. Po ich zakończeniu,
urządzeniu w dawnych ładowniach
powierzchni ekspozycyjnych, audiowizualnych, wykładowych
służyć będzie w roli Centrum
Interpretacji Dziedzictwa Technicznego Odry. |